7395 K.

Danıştay 2. Daire Başkanlığı 2016/13036 E. , 2019/7395 K.

"İçtihat Metni"

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : Milli Eğitim Bakanlığı / ANKARA
VEKİLİ : …
KARŞI TARAF (DAVACI) : …
VEKİLİ : …

İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesince verilen … günlü, E:…, K:… sayılı kararın, davalı idare tarafından, İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava Konusu İstem: Dava; … ili, … ilçesi … Anadolu Lisesinde "Matematik Öğretmeni" olarak görev yapan davacının, 2016 yılı Ocak ayı il dışı özür grubu atamalarında, eşinin …. ili, … Üniversitesinde "Öğretim Görevlisi" olarak çalıştığından bahisle, -eş durumu özrü nedeniyle- ... iline tayin olma isteğiyle yaptığı 12/01/2016 tarihli atama başvurusunun elektronik ortamda reddedilmesine ilişkin 24/01/2016 tarihli işlemin iptali istemiyle açılmıştır.
İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti: … İdare Mahkemesinin temyize konu kararıyla; toplumun temeli olan ailenin korunması, huzur ve refahı için gerekli tedbirlerin alınmasının tüm kurumlar için Anayasal bir yükümlülük olduğu ve bu yükümlülüğü yerine getirmede tanınmış herhangi bir istisnanın da Anayasa'da yer almadığı, 652 sayılı KHK'da, özre dayalı yer değiştirme isteği yerine getirilemeyenlerden 657 sayılı Kanun’un 72. maddesi kapsamına girenlerin haklarının saklı tutulduğu, anılan maddeye göre kurumların yeniden veya yer değiştirme suretiyle yapacakları atamalarda aile birimini muhafaza etmek bakımından gerekli tedbirleri alınacağı ve yer değiştirme ile ilgili atama esaslarının Yönetmelikle belirleneceğinin düzenlendiği, davacının, Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına Dair Yönetmeliğin 14. maddesi kapsamında, öğretim görevlisi olan eşinin, kurum içi yer değiştirme suretiyle atanma imkânının olmadığı sonucuna varıldığından, yer değiştirme talebinin öncelikle yerine getirilmesinin gerektiği, kurumların hizmet puanı veya kadro yetersizliği gibi mazeretler ileri sürerek atamama veya ücretsiz izin almaya dolaylı olarak zorlama gibi bir yola başvuramayacaklarının açık olduğu, bu nedenlerle, Isparta iline atanma talebinin, mer'i mevzuat uyarınca kadro durumuna bakılmaksızın öncelikli olarak yerine getirilmesi gerekirken, yasal süresi içerisinde yapılan başvurunun puan düşüklüğü veya kadro durumu gerekçe gösterilerek elektronik ortamda reddine ilişkin tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline hükmedilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından; davacının, aile birliği mazeretine bağlı yer değiştirme takvimi çerçevesinde Isparta ilinde bir eğitim kurumu tercihinde bulunduğu, tercih yaptığı kurumun muhtemel boşalacak eğitim kurumu olması ve bu kurumlardan özür durumuna bağlı olarak yer değişikliği isteyen öğretmenlerin ataması yapılmadığı için, kadrosu boşalmayan kuruma yaptığı tercihin değerlendirmeye alınmadığı, norm kadro açığı olmadığı halde yapılacak her atamanın ülke düzeyinde öğretmen kaynaklarının yerinde ve verimli kullanımını engelleyeceği, diğer taraftan, davacı eşinin Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmeliğin 9. maddesi gereği yer değiştirmeye tabi tutulan meslek grupları arasında değerlendirilemeyeceği belirtilerek İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN CEVABI : Temyiz isteminin reddi gerektiği yolundadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA

Hüküm veren Danıştay İkinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Dava dosyasının incelenmesinden; … ili, … ilçesi, … Anadolu Lisesinde Matematik Öğretmeni olarak görev yapan davacının, 2016 yılı Ocak ayı il dışı özür grubu atamalarında, eşinin … Üniversitesinde Öğretim Görevlisi olarak çalıştığından bahisle … iline atanma talebiyle başvurduğu, tercihte bulunduğu kurumda boşalan herhangi bir kadro olmaması nedeniyle başvurusunun reddedilmesi üzerine bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT:
Kamu personeli açısından genel kanun niteliğinde olan 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 72. maddesinin 1. fıkrasında; "Kurumlarda yer değiştirme suretiyle atanmalar; hizmetlerin gereklerine, özelliklerine, Türkiye'nin ekonomik, sosyal, kültürel ve ulaşım şartları yönünden benzerlik ve yakınlık gösteren iller gruplandırılarak tespit edilen bölgeler arasında adil ve dengeli bir sistem içinde yapılır."; 2. fıkrasında, "Yeniden veya yer değiştirme suretiyle yapılacak atamalarda; aile birimini muhafaza etmek bakımından kurumlar arasında gerekli koordinasyon sağlanarak memur olan diğer eşin de isteği halinde ataması, atamaya tabi tutulan memurun atandığı yerede 74 ve 76. maddelerde belirtilen esaslar çerçevesinde yapılır."; 5. fıkrasında ise, "Memurların atanamayacakları yerler ve bu yerlerdeki görevler ile kurumların özellik arz eden görevlerine atanabilmeleri için hangi kademelerde ne kadar hizmet etmeleri gerektiği ve yer değiştirme ile ilgili atama esasları Devlet Personel Başkanlığınca hazırlanacak bir yönetmelikle belirlenir. Kurumlar atamaya tabi olacak personeli için bu yönetmelik esaslarına göre Devlet Personel Başkanlığının görüşünü almak suretiyle bir personel ve atama planı hazırlar." amir hükümleri kurala bağlanmıştır.
25/06/1983 günlü, 18088 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren ve dava tarihi itibarıyla yürürlükte bulunan Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmeliğin "Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarda Gözönünde Bulundurulacak Hususlar" başlıklı 9. maddesinin son fıkrasında; "İlgili mevzuatı uyarınca zorunlu yer değiştirmeye tabi tutulan eğitim ve öğretim hizmetleri sınıfı, mülki idare amirliği hizmetleri sınıfı ve emniyet hizmetleri sınıfına giren memurlar, Türk Silahlı Kuvvetlerine mensup subay ve astsubaylar, hakim ve savcılar ile bu Yönetmeliğin ek 1 inci maddesi kapsamına girenlerin görev süresiyle sınırlı olmak üzere atandıkları yere, memur olan eşinin atanmasında mevzuatı uyarınca yürürlüğe konulan norm kadro sayılarına ilişkin hükümler uygulanmaz." istisna hükümleri düzenlenmiştir.
Diğer taraftan, dava konusu işlemin tesis edildiği tarih itibarıyla yürürlükte bulunduğu şekliyle 652 sayılı Milli Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin 37. maddesinin 4. fıkrasında "Öğretmenlerin yer değiştirme suretiyle atamalarında uyulacak temel ilkeler, özür grupları, hizmet bölgeleri ve alanları, hizmet puanı ve diğer hususlara ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir." hükmü; Geçici 6. maddesinde ise, "Bu Kanun Hükmünde Kararnamenin uygulanmasına ilişkin düzenlemeler bir yıl içinde yürürlüğe konulur. Bu düzenlemeler yürürlüğe girinceye kadar mevcut düzenlemelerin bu Kanun Hükmünde Kararnameye aykırı olmayan hükümlerinin uygulanmasına devam olunur." hükümleri kurala bağlanmıştır.
17/04/2015 günlü, 29329 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmen Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği'nin "Mazeret ve engellilik durumuna bağlı yer değiştirmeler" başlıklı 49. maddesinde, "(1) Öğretmenlerin; aile birliği, sağlık, can güvenliği mazeretlerine veya engellilik durumuna bağlı yer değiştirmeleri hakkında, Devlet Memurları Kanunu ile Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmelik hükümleri uygulanır. Ancak;
a) Aile birliği mazeretine bağlı yer değiştirme, her iki eşin de öğretmen olması ve bu kapsamda yer değiştirmek istedikleri yerlerde alanları itibarıyla öğretmen ihtiyacı bulunmaması durumunda, istemeleri hâlinde her ikisinin de alanları itibarıyla öğretmen ihtiyacı bulunan ile/ilçeye atanmaları suretiyle gerçekleştirilebilir.
b) Öğretmenlikte ve devlet memurluğunda adaylığı kaldırılmayanlar, devlet memurluğunda adaylığı kaldırılıp da öğretmenliğe ilk atama kapsamında atananlar ve yeniden atama ve kurumlar arası atama yoluyla öğretmenliğe atananlardan atandığı yerde en az bir yıl çalışmayanlar ile eşi isteğe bağlı sigortalı olan öğretmenler, aile birliği mazeretine bağlı olarak yer değiştirme isteğinde bulunamaz.
c) Eşleri geçici olarak görevlendirilen öğretmenler, eşlerinin geçici olarak görevlendirildiği yere aile birliği mazeretine bağlı yer değiştirme isteğinde bulunamaz.
ç) Aile birliği mazereti ile engellilik durumuna bağlı yer değiştirmeler, yarıyıl ve yaz tatillerinde yapılır." düzenlemesine yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda belirtilen istisnai hükümler dışındaki mevzuat hükümleri bir bütün olarak değerlendirildiğinde, bir öğretmenin eş durumu özrü nedeniyle atanma talebinde bulunması halinde, sadece eş durumu özrünün değil, hizmet gereklerinin de gözetilmesi gerekmektedir. Esasen bu yönde bir değerlendirme, atıl kapasite yaratılmadan hizmet verimliliğinin sağlanması ve etkin bir yönetim için zorunlu bulunmaktadır.
Dava konusu olayda; davacının, eşinin görev yaptığı Isparta ilinde norm kadro açığı bulunmaması sebebiyle tercih ettiği okula atanamadığı görülmekte olup; anılan ilin, mazeret grubundan tüm atanma taleplerini karşılayacak yeterli kontenjana sahip olmadığı da açıktır.
Diğer taraftan, her ne kadar İdare Mahkemesinin gerekçesinde, davacının, iller arası eş özrüne dayalı atanma talebinin, mer'i mevzuat uyarınca kadro durumuna bakılmaksızın öncelikli olarak yerine getirilmesi gerektiği belirtilmiş ise de; Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmeliğin 9. maddesinde sayılan bazı meslek gruplarının yerine getirdikleri hizmetin niteliği, görev yerleri ve yer değiştirmelerine ilişkin esasların farklı olması nedeniyle, Anayasa'da ve 657 sayılı Yasa'da öngörülen yer değiştirmelerde aile birliğinin sağlanabilmesi açısından eşlerinin atanmalarında engel olabilecek olan norm kadro uygulamasında, norm kadro sayılarına ilişkin hükümlerinin uygulanmaması suretiyle norm kadro dışı tutulmaları düzenlenmiş olup, davacı eşinin zorunlu yer değiştirmeye tabi personel statüsünde olmadığı ve bu nedenle Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmeliğin 9. maddesinde yer alan istisna hükmünün, dava konusu olayda uygulanması mümkün bulunmamaktadır.
Bu durumda, eşi anılan Yönetmelik maddesinde belirtilen sınıflar arasında sayılmayan ve Matematik Öğretmeni olarak görev yapan davacının, … iline -eş durumu özrü nedeniyle- atanma talebinin, mer'i mevzuat uyarınca kadro durumuna bakılarak ve hizmet puanı sıralamasına göre yerine getirilmesi gerekeceğinden, davalı idare işleminde hukuka aykırılık, işlemi iptal eden İdare Mahkemesi kararında ise hukuka uyarlık bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. DAVALI İDARENİN TEMYİZ İSTEMİNİN KABULÜNE;
2. … İdare Mahkemesince verilen … günlü, E:…, K:… sayılı kararın, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun temyize konu kararın verildiği tarih itibarıyla yürürlükte olan haliyle 49. maddesinin 1/b fıkrası uyarınca BOZULMASINA,
3. 2577 sayılı Kanun'un 49. maddesinin 3622 sayılı Kanun ile değişik 3. fıkrası uyarınca, yeniden bir karar vermek üzere dosyanın Mahkemesine gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanun'un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren onbeş (15) gün içinde Danıştay'da karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 19/12/2019 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.