Necati Duran Başvurusu (Başvuru Numarası: 2017/36162)

TÜRKİYE CUMHURİYETİ
ANAYASA MAHKEMESİ
BİRİNCİ BÖLÜM
KARAR
NECATİ DURAN BAŞVURUSU
(Başvuru Numarası: 2017/36162)
Karar Tarihi: 22/7/2020
BİRİNCİ BÖLÜM
KARAR
Başkan : Hasan Tahsin GÖKCAN
Üyeler : Serdar ÖZGÜLDÜR
Hicabi DURSUN
Muammer TOPAL
Yusuf Şevki HAKYEMEZ
Raportör : Tuğba TUNA IŞIK
Başvurucu : Necati DURAN
Vekili : Av. Bahattin ÖZDEMİR

I. BAŞVURUNUN KONUSU
1. Başvuru, kanun hükmünde kararname gereğince göreve son verme işleminin iptali talebiyle açılan davanın karar verilmesine yer olmadığına dair bir hükümle sonuçlanması nedeniyle anayasal haklarının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.
II. BAŞVURU SÜRECİ
2. Başvuru 11/10/2017 tarihinde yapılmıştır.
3. Başvuru, başvuru formu ve eklerinin idari yönden yapılan ön incelemesinden sonra Komisyona sunulmuştur.
4. Komisyonca başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.
5. Başvuru belgelerinin bir örneği bilgi için Adalet Bakanlığına (Bakanlık) gönderilmiştir. Bakanlık görüşünü bildirmiştir.
III. OLAY VE OLGULAR
6. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle ilgili olaylar özetle şöyledir:
A. Bireysel Başvuru Öncesi
7. Başvurucunun araştırma görevlisi olarak görev yaptığı İzmir Üniversitesi (Üniversite) 23/7/2016 tarihli ve 29779 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 667 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Alınan Tedbirlere İlişkin Kanun Hükmünde Kararname (667 sayılı KHK) ile kapatılmıştır.
8. Başvurucunun görevine, görev yaptığı okulun kapatılması sebebiyle son verilmiştir.
9. Başvurucunun, Üniversitenin kapatılması ve işine son verilmesine ilişkin işlemlerin iptali talebiyle açtığı davanın Ankara 12. İdare Mahkemesi (Mahkeme) tarafından 18/5/2017 tarihli kararı ile davanın esası hakkında karar verilmesine yer olmadığına, dosyanın Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme Komisyonuna (OHAL Komisyonu) gönderilmesine kesin olarak karar verilmiştir.
10. Nihai karar başvurucuya 12/9/2017 tarihinde tebliğ edilmiştir.
11. Başvurucu 11/10/2017 tarihinde bireysel başvuru yoluna başvurmuştur.
B. Bireysel Başvuru Sonrası
12. OHAL Komisyonu tarafından 13/2/2018 tarihli ve 186521 sayılı karar ile uyuşmazlığın Komisyonun görevleri arasında yer almadığından bahisle dosyanın Mahkemeye gönderilmesine karar verilmiştir.
13. OHAL Komisyonu kararı gereğince yeniden yapılan yargılama sonucunda Mahkemenin 2/7/2018 tarihli kararıyla davanın idari davaya konu olabilecek bir işlemin varlığından söz edilmesine olanak bulunmadığı gerekçesiyle incelenmeksizin reddine karar verilmiştir.
14. Başvurucunun istinaf talebi Ankara 4. İdari Dava Dairesi Kurulunun 30/12/2018 tarihli kararıyla reddedilmiştir.
15. Başvurucunun istinaf kararına karşı yapmış olduğu temyiz başvurusu Danıştay Beşinci Dairesinin 2019/1451 Esas sayılı dosyası üzerinden incelenmesine devam edilmektedir
IV. İLGİLİ HUKUK
16. 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun'un "Bireysel başvuru hakkı" kenar başlıklı 45. maddesinin (2) numaralı fıkrası şöyledir:
"İhlale neden olduğu ileri sürülen işlem, eylem ya da ihmal için kanunda öngörülmüş idari ve yargısal başvuru yollarının tamamının bireysel başvuru yapılmadan önce tüketilmiş olması gerekir."
V. İNCELEME VE GEREKÇE
17. Mahkemenin 22/7/2020 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:
A. Başvurucunun İddiaları ve Bakanlık Görüşü
18. Başvurucu; görevine 667 sayılı KHK ile doğrudan son verilmediği için OHAL Komisyonu başvuru sisteminden müracaatını gerçekleştiremediği, Mahkemenin OHAL Komisyonuna müracaat edilmesi gerektiği gerekçesiyle davanın esasını incelemediği, bundan sonra bir daha iş bulabilmesinin mümkün olmayacağı, aylık ücret gelirinden mahrum kaldığı gerekçeleriyle adil yargılanma, çalışma, özel hayata saygı ve mülkiyet hakları ile suç ve cezaların kanuniliği ve eşitlik ilkelerinin ihlal edildiğini ileri sürmektedir.
19. Bakanlık görüşünde, başvurucunun işine son verilmesine ilişkin işleme karşı açtığı davada verilen karar verilmesine yer olmadığı yönündeki karara karşı OHAL Komisyonuna başvuru yapabildiği, OHAL Komisyonunun uyuşmazlığın kendi görev alanına girmediğinden bahisle dosyayı Mahkemeye gönderdiği, dosyanın temyiz incelemesi aşamasında olduğu ifade edilerek mahkemeye erişim hakkına yönelik bir müdahalenin bulunmadığı belirtilmiştir.
B. Değerlendirme
20. Anayasa'nın iddianın değerlendirilmesinde dayanak alınacak 148. maddesinin üçüncü fıkrasının son cümlesi şöyledir:
"Başvuruda bulunabilmek için olağan kanun yollarının tüketilmiş olması şarttır."
21. Bireysel başvuru yolunun ikincil niteliği gereği Anayasa Mahkemesine başvuruda bulunabilmek için öncelikle olağan kanun yollarının tüketilmesi zorunludur. Başvurucunun bireysel başvuru konusu şikâyetini öncelikle ve süresinde yetkili idari ve yargısal mercilere usulüne uygun olarak iletmesi, bu konuda sahip olduğu bilgi ve delilleri zamanında bu makamlara sunması, bu süreçte dava ve başvurusunu takip etmek için gerekli özeni göstermiş olması gerekir(İsmail Buğra İşlek, B. No: 2013/1177, 26/3/2013, § 17).
22. Temel hak ve özgürlüklere saygı, devletin tüm organlarının anayasal ödevi olup bu ödevin ihmal edilmesi nedeniyle ortaya çıkan hak ihlallerinin düzeltilmesi idari ve yargısal makamların görevidir. Bu nedenle temel hak ve özgürlüklerin ihlal edildiğine ilişkin iddiaların öncelikle derece mahkemeleri önünde ileri sürülmesi, bu makamlar tarafından değerlendirilmesi ve bir çözüme kavuşturulması esastır (Ayşe Zıraman ve Cennet Yeşilyurt, B. No: 2012/403, 26/3/2013, § 16).
23. Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru, iddia edilen hak ihlallerinin derece mahkemelerince düzeltilmemesi hâlinde başvurulabilecek ikincil nitelikte bir başvuru yoludur. Bireysel başvuru yolunun ikincil niteliği gereği Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunabilmek için öncelikle olağan kanun yollarının tüketilmesi zorunludur. Bu ilke uyarınca başvurucunun şikâyetini öncelikle ve süresinde yetkili idari ve yargısal mercilere usulüne uygun olarak iletmesi, bu konuda sahip olduğu bilgi ve kanıtlarını zamanında bu makamlara sunması, aynı zamanda bu süreçte dava ve başvurusunu takip etmek için gerekli özeni göstermiş olması gerekir (Ayşe Zıraman ve Cennet Yeşilyurt, § 17).
24. Somut olayda bireysel başvuru tarihinden sonra OHAL Komisyonu tarafından uyuşmazlığın Komisyonun görevleri arasında yer almadığı gerekçesiyle dosyanın Mahkemeye gönderilmesine karar verildiği görülmektedir. Mahkeme tarafından Komisyon kararı gereğince davanın yeniden incelendiği, dosyanın Danıştayda temyiz aşamasında olduğu görüldüğünden olağan başvuru yollarının tüketilmediği değerlendirilmiştir.
25. Açıklanan gerekçelerle başvurunun diğer kabul edilebilirlik koşulları yönünden incelenmeksizin başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.
VI. HÜKÜM
Açıklanan gerekçelerle;
A. Başvurunun başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,
B. Yargılama giderlerinin başvurucu üzerinde BIRAKILMASINA 22/7/2020 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.