Araç Değer Kaybı Nedir, Nasıl Hesaplanır, Kimler Sorumludur:

Araç Değer Kaybı Nedir, Nasıl Hesaplanır, Kimler Sorumludur:
Araç Değer Kaybı Nedir:
Karayolları Trafik Kanunu’nun 85. maddesine göre ”Bir motorlu aracın işletilmesi bir kimsenin ölümüne veya yaralanmasına yahut bir şeyin zarara uğramasına sebep olursa motorlu aracın işleteni sorumlu olur.”
İşleten Karayolları Trafik Kanunu’nun 90. maddesine göre “İşletenlerin, bu Kanunun 85 inci maddesinin birinci fıkrasına göre olan sorumluluklarının karşılanmasını sağlamak üzere mali sorumluluk sigortası yaptırmaları zorunludur.”
Yargıtay uygulamasına göre; aracın trafik kazası sonucu hasarlanıp onarılmasından sonraki değeri ile hiç hasarlanmamış haldeki değeri arasındaki farka ilişkin olup, araçtaki değer kaybı belirlenirken, aracın markası, yaşı, modeli ve hasar gördüğü kısımları dikkate alınarak aracın kaza tarihinden önceki 2. el satış değerinin tespiti ile aracın tamir edildikten sonra ikinci el satış değerinin tespiti ve arasındaki oluşan fark araç değer kaybı olarak adlandırmaktadır.
Kazadan dolayı 3. Şahsın aracında meydana gelen hasarın giderilme (Tamir) masrafları ile birlikte araçta kazadan dolayı meydana gelen değer kaybı da zarar kapsamı içindedir.
Araç Değer Kaybı’nı Kim İsteyebilir:
Yukarı da dile getirdiğimiz kıstaslara göre aracı hasar görüpte bu hasardan dolayı değer kaybına uğramış ve kazada kusursuz veya daha az kusurlu olan kişi aracındaki değer kaybını kazaya karışan kusurlu taraf veya taraflardan isteyebilir.
Araç Değer Kaybı Kimden İstenilir:
Motorlu bir araç işletilme halinde iken 3. bir şahsın aracına zarar verir ise işleten, (aracın sahibi) aracın sürücüsü kusurlu olmak kaydıyla oluşan zarardan sorumludur. Aynı şekilde kazaya sebebiyet veren aracın sigorta şirketi de Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası ((ZMSS/Trafik Sigortası) poliçesi kapsamında araç işleteni ile birlikte müteselsilen sorumludur.
Araç Değer Kaybı Nasıl Hesaplanır:
2016 yılına kadar KTK ‘nunda değer kaybının hesaplanmasına yönelik bir düzenleme bulunmadığından Borçlar Kanununun haksız fiile ilişkin genel hükümleri uygulanmakta idi. 26.04.2016 tarihinde yürürlüğe giren 6704 sayılı (torba) yasası ile 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanun’un 90, 92, 97 ve 99. Maddelerinde değişiklikler yapılınca hesaplama usulü değişti. Karayolları Trafik Kanunu’nun 90. Maddesinde “Zorunlu mali sorumluluk sigortası kapsamındaki tazminatlar... Kanun çerçevesinde hazırlanan genel şartlarda öngörülen usul ve esaslara tabidir. Söz konusu tazminatlar ve manevi tazminata ilişkin olarak bu Kanun ve genel şartlarda düzenlenmeyen hususlar hakkında 11/1/2011 tarihli ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanun’un haksız fiillere ilişkin hükümleri uygulanır” ifadesi ile tazminatların kapsamını belirleyen usul ve esaslar yönünden Karayolları Trafik Kanunu ile birlikte Genel Şartlar’a atıf yapılmıştır. Bu tarihten sonra Genel Şartlara göre hesaplama yapılması gerekmiş olup Yargıtay uygulamaları da bu yöndedir.

Genel Şartlar’ın hükümlerinin Türk Borçlar Kanun’un haksız fiile ilişkin hükümlerinin uygulanmasının önüne alınması “İdarenin bir tasarrufu olan Genel Şartlar’a kanun gücü verildiği” iddiası ile Anayasa mahkemesine iptali için başvurulmuş, Anayasa Mahkemesi 17/7/2020 Tarih, 2019/40 Esas, 2020/40 Karar Sayılı Kararında Karayolları Trafik Kanun’un 90 ve 92. Maddelerinde kısmen iptal karar vermiştir. Bu maddelerde ki “genel Şartlar” ibarelerinin iptal edilmesi sonucu Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası kapsamındaki tazminatlar, öncelikle Karayolları Trafik Kanunu hükümlerinin, bu kanunda düzenlenmeyen hususlarda ise Türk Borçlar Kanun’un haksız fiile ilişkin hükümlerinin usul ve esasları çerçevesinde belirlenecektir.
Ancak anayasa Mahkemesinin bu kararından sonra Kanun koyucu KTK’nun 90. Maddesinde yeniden düzenleme yaptı. Buna göre;
“Bu tazminatlardan;
a) Değer kaybı tazminatı, aracın piyasa değeri, kullanılmışlık düzeyi, hasara uğrayan parçaları ile hasar tutarı dikkate alınarak,...hesaplanır.”
Bu madde de, itiraz üzerine Anayasa Mahkemesi tarafından (2021/82 Esas-2022/167Karar Sayılı ilamı) 29.12.2022 tarihinde iptal edildi.
Son durum itibariyle araç değer kaybı hesaplama usulüne ilişkin KTK ‘unda bir düzenleme olamadığı ve idari düzenleme olan Genel Şartlarla da bu husus düzenlenemeyeceğinden Borçlar Kanununun haksız fiillere ilişkin genel hükümlerinin uygulanması gerekir. Bu kanunda da hesaplamaya ilişkin detaylı usuller belirlenmemiş olup Yargıtay’ın kanunun lafzı ve ruhuna uygun olarak yıllardır uyguladığı bir hesaplama yöntemi mevcut olup artık bu müstakar bir uygulama halini almıştır.
Yargıtay uygulamasına göre değer kaybı; aracın trafik kazası sonucu hasarlanıp onarılmasından sonraki değeri ile hiç hasarlanmamış haldeki değeri arasındaki farka ilişkin olup, araçtaki değer kaybı belirlenirken, aracın markası, yaşı, modeli ve hasar gördüğü kısımları dikkate alınarak aracın kaza tarihinden önceki 2. el satış değerinin tespiti ile aracın tamir edildikten sonra ikinci el satış değerinin tespiti ve arasındaki fark göz önüne alınmaktadır.
Ancak Anayasa Mahkemesinin iptal kararları geriye yürümeyeceğinden dava konusu kazayı yapan aracın sigorta poliçesinin tanzim edildiği tarihte yürürlükte bulunan mevzuata göre hesaplama yapılmalıdır.